Non-fungible tokens (NFTs) dường như đã và đang tạo nên một cơn sốt cực dữ dội trong năm nay. Những vật phẩm kỹ thuật số tính từ nghệ thuật, âm nhạc đến bánh taco và giấy vệ sinh vẫn đang được rao bán với giá hàng triệu đô la như là vụ “Bong bóng hoa tulip Hà Lan” hồi thế kỷ 17. Nhưng liệu tất cả những tài sản được đại diện bằng chuỗi mã NFT thực sự có đáng tiền hay chỉ là một hiệu ứng? Vậy, NFT là gì? Cùng tìm hiểu về NFT trong bài viết sau.
NFT là gì?
Một số chuyên gia vẫn cho rằng NFT cũng đang được thổi phồng như là bong bóng Dotcom hay cơn sốt thú nhồi bông Beanie Babies. Một số người khác lại tin rằng NFT sẽ tồn tại bền vững và có sự thay đổi hình thức đầu tư mãi mãi.
Token không thể nào thay thế (NFT) là một tài sản ảo đại diện cho tất cả các vật phẩm trong thế giới thực như nghệ thuật, về âm nhạc, vật phẩm game, và video. NFT sẽ được mua bán trực tuyến dưới hình thức thanh toán bằng tiền được mã hóa (cryptocurrency). NFT vẫn thường được mã hóa bằng các phần mềm cơ bản giống như các loại tiền mã hóa hay còn được gọi là tiền điện tử.
Mặc dù là chỉ mới xuất hiện hồi năm 2014, NFTs hiện đang được nhiều người dần biết đến bởi chúng đang ngày một trở thành cách cực phổ biến để mua bán các tác phẩm nghệ thuật số. Một trong các khoản tiền khổng lồ 174 triệu USD đã được chi nhận cho NFT từ tháng 11/2017.
NFT không thể nào phân chia và có các mã nhận dạng độc nhất vô nhị. Bà Arry Yu, chủ tịch của Hội đồng Cascadia Blockchain của các Hiệp hội Công nghiệp Công nghệ Washington và kiêm giám đốc điều hành của Yellow Umbrella Ventures sẽ cho biết: “Về cơ bản, NFTs tạo ra sự khan hiếm kỹ thuật số.”
Điều này cũng hoàn toàn trái ngược với hầu hết các sáng tạo kỹ thuật số với các nguồn cung vô hạn. Theo lý thuyết, khi các nguồn cung giảm xuống thì giá trị của một tài sản nhất định (đang có nhu cầu) sẽ tăng lên.
Nhưng nhiều sự sáng tạo kỹ thuật dưới dạng NFT đã tồn tại dưới các hình thức kiểu khác, chẳng hạn như các video clip mang tính như biểu tượng từ các trận đấu bóng rổ NBA hoặc là các phiên bản nghệ thuật số đã được bảo mật hóa đăng tải lên trên Instagram.
Ví dụ, nhà thiết kế đồ họa cực nổi tiếng Mike Winklemann, hay còn được người ta biết đến với cái tên “Beeple” đã tạo ra một tác phẩm được thực hiện tổng hợp từ 5.000 bức vẽ hàng ngày dưới dạng NFT. Có thể nói, đây chính là NFT nổi tiếng bậc nhất trong thời điểm hiện tại. Tác phẩm số đã có tên “EVERYDAYS: The First 5000 Days” của ông đã được bán với giá cao kỷ lục 69.3 triệu USD tại nhà đấu giá Christie’s.
Bất cứ ai cũng có thể được xem những hình ảnh riêng lẻ hay thậm chí là những bộ ảnh trên mạng miễn phí. Vậy tại sao người ta lại sẵn sàng chi hàng triệu đô la cho những thứ mà họ có thể dễ dàng sở hữu bằng cách tải xuống hoặc chụp màn hình?
Đó là bởi vì NFT có thể cho phép người mua sở hữu bản gốc của tất cả những vật phẩm. Không những thế, NFT có xác thực lớn tích hợp dùng để minh chứng cho quyền sở hữu. Các nhà sưu tập sẽ coi trọng “sự khoe khoang về quyền sở hữu các vật phẩm số“ gần như là nhiều hơn giá trị thực của món hàng.
NFT khác biệt với tiền mã hóa như thế nào?
NFT là một cái tên viết tắt của non-fungible token. Điểm giống nhau riêng duy nhất giữa NFT và tiền mã hóa là: NFT thường được tạo ra nhanh chóng bằng chương trình giống với tiền mã hóa, chẳng hạn như Bitcoin hay Ethereum.
Tiền mặt và các loại tiền mã hóa đều có thể thay thế (fungible), nghĩa là cả hai loại tiền riêng này đều có thể được mua bán hay được trao đổi với giá trị ngang nhau. Ví dụ: 1 USD sẽ không khác biệt gì với 1 USD khác; 1 Bitcoin luôn có được mệnh giá bằng 1 Bitcoin khác. Nhờ vào tính sự có thể thay thế này mà tiền mã hóa trở thành một phương tiện để giao dịch đáng tin cậy trên hệ thống chuỗi khối (blockchain).
NFT thì khác. Mỗi NFT lại sẽ có một chữ ký kỹ thuật số do đó NFT không thể nào thay thế được (non-fungible), nghĩa là không thể được trao đổi một NFT với một NFT khác.
Ví dụ: NBA Top Shot (Bộ sưu tập của các thẻ dưới dạng NFT, mỗi NFT là video clip ngắn cho khoảnh khắc trong lịch sử bóng rổ) không thể nào hoán đổi với tác phẩm số EVERYDAYS đơn giản bởi vì cho cả hai đều là NFT. (Tương tự, video clip riêng của NBA Top Shot này cũng không thể trao đổi với cả một video clip của NBA Top Shot khác).
Trend NFT bao gồm những Coin nào?
Mỗi dự án NFT sẽ lại chọn phát hành một loại Coin NFT giúp thuận tiện cho các loại hoạt động, giao dịch, mua bán trên dự án đó. Đây sẽ được xem là công cụ giúp người tham gia quy đổi ra tiền mặt sau này. Giống như tất cả những loại tiền theo điện tử, Coin NFT có thể được mua bán cực dễ dàng trên các sàn giao dịch Crypto có lưu lượng để giao dịch lớn như sàn Binance.
- Elemon: Đây chính là dự án như game NFT đang được phát triển bởi VTC Studio với các đồ họa bắt mắt, lối chơi đơn giản nhưng lại cực hấp dẫn kết hợp giữa hành động và tư duy chiến thuật.
- Theta Network – THETA: Theta Network chính là nền tảng cung cấp dịch vụ cho phát video online streaming. Dự án này hiện đã bùng nổ mạnh mẽ nhờ tác động của đại dịch Covid cùng với hầu hết các hoạt động phải diễn ra trên các nền tảng online.
- Chiliz – CHZ: Cùng với THETA, CHZ cũng chính là một trong số ít các NFT Coin cực đáng đầu tư nhất hiện nay, dự án hiện đang được hoạt động trên nền tảng Blockchain Ethereum.
- Decentraland – MANA: Decentraland là đồng được thiết kế như một mô hình thực tế ảo, hoạt động kiểu phi tập trung. Toàn bộ tài sản đất đai và các vật phẩm trong Decentraland đều có nguồn gốc có từ Blockchain Ethereum. Người chơi có được quyền sở hữu tuyệt đối các tài sản cũng như sẽ được tham gia vào quá trình bầu chọn.
- Axie Infinity – AXS: Đây chính là dự án Game được sáng lập và điều hành bởi những người Việt Nam. Năm 2021, dự án Axie Infinity đã có thể thu hút sự chú ý khi kêu gọi được lượng đầu tư lớn và có thể trở thành một trong những kỳ lân của vùng Đông Nam Á năm 2021.
NFT hoạt động theo cách như thế nào?
NFT chạy ở ngay trên hệ thống chuỗi-khối (blockchain)- một sổ cái loại kỹ thuật phân tán công khai dùng để ghi lại các giao dịch. Có lẽ là hầu như bạn đã quen thuộc với quy trình cơ bản riêng để tạo ra tiền điện tử bằng blockchain.
Cụ thể, NFT sẽ thường chạy trên blockchain Ethereum đồng thời thì nó cũng nhận sự hỗ trợ từ những blockchain khác.
NFT được tạo ra hoặc là được “đúc” từ các đối tượng số đại diện cho cả vật phẩm hữu hình và kiểu vô hình, bao gồm:
- Các loại tác phẩm nghệ thuật
- Các hình ảnh GIF
- Video và cũng như các khoảnh khắc nổi bật trong thể thao
- Các bộ sưu tập
- Ảnh đại diện ảo và các loại vật phẩm game
- Giày thể thao thiết kế
- Sản phẩm âm nhạc
Thậm chí là đối với các tweets trên Twitter. Đồng sáng lập Twitter Jack Dorsey đã có thể bán tweet dưới dạng NFT đầu tiên của mình với giá là hơn 2.9 triệu USD.
Về cơ bản, giống hầu hết với những vật phẩm của các nhà sưu tầm vật lý, NFT cũng chỉ là một dạng kỹ thuật số. Vì vậy, thay vì bạn nhận một bức tranh sơn dầu thực tế để treo tường, người mua lại chỉ nhận một tệp kỹ thuật số.
Người mua đồng cũng có được quyền sở hữu độc quyền. Mỗi NFT sẽ chỉ có thể có một chủ sở hữu tại một thời điểm. Nhờ có dữ liệu riêng độc nhất vô nhị, NFT dễ dàng xác minh được quyền sở hữu và chuyển giao các token giữa các người chủ sở hữu. Chủ sở hữu hay là các nhà sáng lập cũng có thể lưu trữ các thông tin cụ thể ở dưới dạng các NFT. Chẳng hạn, các nhà nghệ sĩ có thể ký tên vào tác phẩm nghệ thuật của chính mình bằng cách chuyển chữ ký của họ được tạo thành dạng siêu dữ liệu NFT.
Ứng dụng của NFT là gì?
Công nghệ ứng dụng blockchain và NFT mạng đến cơ hội để có thể kiếm tiền độc nhất vô nhị cho các nghệ sĩ và nhà sáng tạo các nội dung từ các tác phẩm của họ. Ví dụ, các nhà nghệ sĩ không còn phải dựa vào các phòng trưng bày hoặc là ở nhà đấu giá để bán tác phẩm của mình nữa. Thay vào đó, họ sẽ có thể kiếm được một khoản lợi nhuận cao đáng kể thông qua việc bán các tác phẩm trực tiếp cho các khách hàng dưới dạng NFT. Ngoài ra, họ còn có thể nhận được nhiều tiền bản quyền mỗi khi tác phẩm đó được trao tay chủ sở hữu mới.
Không chỉ dừng lại ở nghệ thuật, có nhiều cách để kiếm tiền từ đồng NFT. Các thương hiệu như Charmin và Taco Bell đã thực hiện bán đấu giá các tác phẩm nghệ thuật dưới dạng NFT để gây quỹ cho từ thiện. Sản phẩm giấy vệ sinh mà không thể thay thế Charmin (Non-fungible toilet paper) và các tác phẩm nghệ thuật NFT của Taco Bell’s đã bán hết chỉ trong vòng có vài phút, với giá đấu thầu cao nhất là 1.5 ether (WETH) – tương đương cho với 3.723,83 USD (tại thời điểm viết bài).
Nyan Cat, một bức ảnh của GIF có từ năm 2011 về một con mèo với một thân hình mũm mĩm, được bán với giá gần khoảng 600.000 USD hồi tháng 2. NBA Top Shot đã có thể tạo ra doanh thu hơn 500 triệu USD tính đến cuối tháng 3. Một đoạn cho highlight NFT của vận động viên bóng rổ là LeBron James thu về hơn 200.000 USD.
Ngay cả đối với riêng những nghệ sĩ nổi tiếng như rapper Snoop Dogg và với các diễn viên Lindsay Lohan cũng bắt đầu gia nhập NFT. Họ cũng sẽ chuyển những kỷ niệm, tác phẩm nghệ thuật và lưu các khoảnh khắc độc đáo thành dạng NFT được bảo mật.
Nhờ những tính chất riêng đặc biệt trên mà NFT đã và đang được ứng dụng rất đa dạng vào nhiều lĩnh vực như tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số, đồ sưu tầm, vật phẩm ở trong trò chơi, NFT thể thao,….
- Nghệ thuật: Với NFT, các loại tác phẩm nghệ thuật có thể được chuyển thành tệp tài sản kỹ thuật số và gắn với Token trên nền tảng của Blockchain, giúp cho hoạt động mua bán các tác phẩm lớn này có thể diễn ra một cách dễ dàng, tin cậy. Điều này cũng đang tạo một cuộc cách mạng trong các ngành nghệ thuật vì nó giúp ích các nghệ sĩ bảo vệ được bản quyền cho các tác phẩm của mình, điều mà từ trước giờ vẫn luôn gây tranh cãi trong thế giới thực.
- Gaming: NFT sẽ được ứng dụng giúp người chơi có thể thực sự sở hữu được các vật phẩm, nhân vật trong game, đồng thời sẽ trao đổi mua bán với ít rủi ro hơn. Đối với tất cả các trò chơi truyền thống, nhà phát hành cung cấp và cũng bán các vật phẩm trong game. Để có thể sở hữu các vật phẩm, người chơi cần nạp tiền vào để mua được chúng nhưng quyền sở hữu thực tế là của các nhà phát hành (vật phẩm ảo). Đối với các game trên nền tảng Blockchain có ứng dụng NFT, vật phẩm riêng của người chơi được gắn với một mã dữ liệu, có thể được dễ dàng trao đổi cho bất cứ ai để thu tiền.
- Số hóa tài sản thật: Trong thời gian tương lai, NFT được kỳ vọng rằng mình có thể ứng dụng rộng rãi vào tất cả các lĩnh vực về đời sống, mã hóa tất cả tài sản, quyền sở hữu trí tuệ, …. Các loại tài sản như đất đai có thể được đưa ngay lên Blockchain, mã hóa quyền sở hữu dưới các dạng NFT, giúp giải quyết vấn đề số đỏ giả trong vai trò bất động sản. Các vé để tham gia sự kiện có thể được mã hóa để không thể nào bị làm giả. Các tài sản riêng khác có giá trị cao cũng có thể được Token hóa cũng để làm bằng chứng quyền sở hữu, …
- Phát triển nội dung số: Với sự bùng nổ riêng của các nội dung số hóa như hiện nay, NFT cũng có thể được ứng dụng để giúp mã hóa phù hợp cho các sản phẩm như âm nhạc, các icons và memes, … Từ đó sẽ giúp nâng cao được giá trị phù hợp của các tài sản số này thông qua việc xác thực quyền sở hữu. Một ví dụ khác điển hình cho ứng dụng này riêng đó là Tweet đầu tiên của người sáng lập Twitter đã có thể được bán với giá 2.5 triệu đô.
Làm thế nào để bạn sở hữu NFT?
Nếu như các bạn muốn bắt đầu bộ sưu tập NFT, bạn cần sở hữu được một số vật phẩm chính như sau:
Trước hết, bạn cũng sẽ cần có một ví điện tử cho phép bạn lưu trữ NFT và các loại tiền điện tử. Bạn có thể sẽ cần mua cho mìnhmột số loại tiền điện tử, tùy thuộc vào loại tiền tệ mà các nhà cung cấp NFT của bạn chấp nhận, ví dụ như Ether. Hiện nay, bạn cũng có thể mua tiền điện tử bằng thẻ tín dụng ở ngay trên các nền tảng như Coinbase, Kraken, eToro và thậm chí là với cả PayPal và Robinhood. Sau đó, bạn cũng sẽ có thể chuyển tiền điện tử từ sàn giao dịch đó sang phần ví điện tử của mình.
Có thể các bạn sẽ quan tâm đến phí giao dịch khi tìm kiếm và có thể lựa chọn các nền tảng giao dịch. Hầu hết các sàn thực hiện giao dịch tính phí ít nhất một phần trăm giao dịch khi bạn mua tiền điện tử.
Những thị trường NFT phổ biến
Khi bạn đã có thể thiết lập và nạp tiền vào ví điện tử, sẽ không thiếu các loại trang web mua bán NFT. Dưới đây là những loại thị trường NFT lớn nhất hiện nay:
- OpenSea.io: Nền tảng này ngang hàng và được biết đến là một nơi cung cấp “các loại mặt hàng và đồ sưu tầm kỹ thuật số quý hiếm ”. Để sử dụng được nền tảng này, điều bạn cần phải làm là tạo một tài khoản để “săn lùng” các kiểu bộ sưu tập NFT. Bạn cũng có thể sắp xếp lại các tác phẩm theo lượng tiêu thụ để tìm ra những nghệ sĩ mới.
- Rarible: Tương tự như với OpenSea, Rarible là một thị trường mở, tự trị tạo ra điều kiện cho các nghệ sĩ và nhà sáng tạo phát hành và được bán các sản phẩm NFT của họ. Các token RARI sẽ được phát hành trên nền tảng này cho phép chủ sở hữu được cân nhắc về các tính năng chẳng hạn ví dụ như các chi phí và quy tắc cộng đồng.
- Foundation: Trên các nền tảng này, các nghệ sĩ cũng phải nhận được “phiếu tán thành” hoặc lời mời từ đồng nghiệp nào thì mới được đăng bán tác phẩm của họ. Tính độc quyền cũng như chi phí gia nhập của các nghệ sĩ trong các cộng đồng cũng phải mua “gas” để đúc NFT — có nghĩa chính là các tác phẩm nghệ thuật được nâng lên trong một tầm cao mới. Ví dụ, nhà sáng tạo cho các tác phẩm Nyan Cat, Chris Torres, đã bán tác phẩm của NFT trên nền tảng Foundation. Giả sử nhu cầu sở hữu NFT vẫn có thể duy trì ở mức hiện tại hoặc thậm chí được tăng theo thời gian thì việc giá thành sản phẩm với giá cao hơn chưa hẳn là một điều xấu đối với các tên tuổi nghệ sĩ và nhà sưu tầm đang tìm cách thu lợi nhuận.
Mặc dù trên các nền tảng này và những nền tảng khác có sự tham gia của hàng nghìn các nhà sáng tạo và nhà sưu tầm NFT, nhưng hãy chú ý đảm bảo rằng bạn đã nghiên cứu kỹ trước khi mua. Một số các nghệ sĩ đã trở thành nạn nhân của những kẻ chỉ mạo danh niêm yết và bán tác phẩm mà không có bất kỳ một sự cho phép nào từ những nghệ sĩ đó.
Ngoài ra, quy trình để có thể xác minh dành cho những nhà sáng tạo và việc niêm yết NFT sẽ không nhất quán giữa các nền tảng – một số các nền tảng này nghiêm ngặt hơn các nền tảng kia. Ví dụ: có hai thị trường NFT OpenSea và Rarible không thể yêu cầu xác minh quyền sở hữu đối với việc thực hiện niêm yết NFT. Các biện pháp bảo vệ khách hàng và dường như còn lỏng lẻo, vì vậy khi mua NFT, tốt nhất chính là bạn nên ghi nhớ câu ngạn ngữ xa xưa “caveat emptor”.
Bài viết trên đã gửi đến bạn đọc thông tin quan trọng cần biết về NFT là gì và những cách để bạn gia nhập thị trường đầu tư này. Hi vọng các nhà đầu tư sẽ thực hiện nghiên cứu, tìm các rủi ro và thành công gia nhập cộng đồng NFT.