Hiện nay, người dùng mạng internet cũng đã quá quen với việc sử dụng các trang Google hay Bing, Yahoo,… Gọi chung là các máy tìm kiếm để tra cứu một thông tin nào đó. Tuy nhiên thực ra không phải ai cũng thực sự hiểu rõ về máy tìm kiếm là gì và ở trên thế giới đang có những công cụ để tìm kiếm nào. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các thông tin lịch sử hình thành các cách thức để hoạt động của các bộ máy tìm kiếm hiện nay.
Search Engines – Máy tìm kiếm là gì?
Search Engine (các máy tìm kiếm hay công cụ tìm kiếm) là một tập hợp hệ thống phầm mềm và các công cụ được sử dụng trên mạng internet, có chức năng trả lời để truy vấn người dùng bằng cách tìm kiếm những cơ sở dữ liệu thông tin. Máy tìm kiếm cũng sẽ trả về một danh sách kết quả phù hợp nhất có thể cho người dùng.
Khi người dùng sẽ nhập từ khoá, chức năng chính của các máy tìm kiếm là trả về những kết quả liên quan khác và có thể được người sử dụng quan tâm cùng với một xếp hạng nhất định. Với những loại công cụ tìm kiếm khác nhau thì các xếp hạng này thì cũng khác nhau.
Hiện nay, có nhiều bộ máy tìm kiếm thường xuyên thay đổi thuật toán về bảng xếp hạng cực ưu tiên với mục đích tăng trải nghiệm của những người sử dụng.
Lịch sử hình thành máy tìm kiếm
Với định nghĩa của máy tìm kiếm là gì ở trên, có lẽ bạn đọc cũng sẽ phần nào hiểu được tác dụng chung của chúng. Vậy, lịch sử để hình thành và phát triển của các máy tìm kiếm trải qua những giai đoạn nào?
Chúng ta có thể đơn giản chia lịch sử của máy tìm kiếm ra làm 3 giai đoạn chính như sau:
Giai đoạn 1: Quá trình bắt đầu hình thành từ 1990
Bắt đầu là với sự ra đời của công cụ tìm kiếm đầu tiên là Archie trên mạng Internet vào tháng 12 năm 1990, Archie được tạo ra nhanh chóng bởi một sinh viên có tên là Alan Emtage tại Đại học McGill ở Montreal. Cách để hoạt động cơ bản của Archie có thể dễ dàng được hiểu như sau: Khi người dùng nhập tìm kiếm thông tin, thì Archie có thể đưa họ ngay tới đường dẫn trên một hệ thống nào đó chứa thông tin họ muốn.
Archie đã thực hiện tải xuống các danh sách thư mục của tất cả các tệp phù hợp thuộc trang web FTP để tạo thành một cơ sở các dữ liệu tìm kiếm. Công cụ tìm kiếm này cũng không thiết lập chỉ mục nội dung của các trang web trên, do đó người dùng nó cũng có thể dễ dàng tìm kiếm thủ công.
Tiếp tục trong giai đoạn phát triển này, vào tháng 6/1993, robot web đầu tiên đã có tên là World Wide Web Wanderer ra đời cũng được sản xuất bởi Mathew Gray. Wanderer dựa vào công cụ Perl và sử dụng Perl để tạo ra chỉ mục “Wandex”. Chỉ mục là Wandex có tính năng đo kích thước của mạng World Wide Web từ khi ra đời đến cuối 1995.
Vào tháng 12 cùng năm của Wanderer ra đời, Jonathon Fletcher là người đã tìm được các trang web và xây dựng các chỉ mục của trang web này dựa trên robot web. Chính nhờ vậy, đây cũng chính là công cụ để khám phá WWW đầu tiên được kết hợp từ giữa 3 tính năng thiết yếu và quan trọng của các máy tính kiếm web, bao gồm thu thập dữ liệu, thiết lập các chỉ mục và tìm kiếm.
Giai đoạn 2: Sự phát triển của máy tìm kiếm trước năm 2000
Vào năm 1994, Jerry Yang và David Filo đã cùng thành lập Yahoo! – một Search Engine lớn phổ biến đầu tiên vào năm 1994. Tiếp theo đó thì vào năm 1996, Robin Li đã tạo ra được thuật toán và phát triển nó trên trang RankDex với các mục đích xếp hạng choc các kết quả tìm kiếm của người dùng.
Cuối cùng, vào năm 1998, bước ngoặt cho các hệ thống máy tính được xác lập khi Larry Page đã thực hiện tham khảo Robin Li và cùng sử dụng chúng trong việc phát triển PageRank.
Giai đoạn 3: Sau năm 2000
Vào khoảng thời gian những năm 2000, công cụ tìm kiếm Google cũng đã bắt đầu trở nên nổi tiếng. Công ty đã đạt được một kết quả tốt hơn nhiều so với các công ty trước đây với các thuật toán là PageRank, được viết bởi Sergey Brin và Larry Page.
Đến nay, một số các công cụ tìm kiếm đang hoạt động tốt trên cả toàn thế giới có thể nhắc tới Google, Sogou, Petal,…
Phân loại các máy tìm kiếm
Sau khi đã tìm hiểu về khái niệm máy tìm kiếm là gì, mời bạn đọc cùng phân loại các máy tìm kiếm hiện nay. Mặc dù hiện đang có nhiều loại công cụ tìm kiếm khác nhau nhưng người ta sẽ chỉ chia ra làm hai loại chính: Công cụ tìm kiếm theo các chức năng và công cụ tìm kiếm theo những phương pháp hoạt động.
Phân loại các công cụ tìm kiếm phân theo chức năng
Tuỳ thuộc vào tổng hợp các nhu cầu của người dùng và mỗi chức năng của các loại công cụ tìm kiếm, ta có thể phân loại ra được các công cụ tìm kiếm (Search Engine) thành:
- Chức năng tìm trên bản đồ.
- Chức năng tìm kiếm các công việc làm.
- Chức năng tìm địa chỉ của các trang Web.
- Chức năng tìm địa chỉ của hòm thư điện tử (Email).
- Chức năng tìm thông tin về các tổ chức qua Internet.
Ngoài những chức năng đã kể trên, ta còn có thể chia Search Engine nhỏ ra thành nhiều chức năng khác phụ thuộc vào người cần tìm kiếm.
Phân loại các công cụ thực hiện tìm kiếm theo phương pháp hoạt động chính
Phương pháp phân loại các hoạt động máy tìm kiếm là gì? Người ta sẽ dựa vào những yếu tố nào để phân loại chúng?
Với cách để phân loại này, ta có 4 phương pháp chính để có thể phân loại các công cụ tìm kiếm ngày nay, đó là: phương pháp là Crawl; phương pháp Directionary; phương pháp Meta và các phương pháp sử dụng cơ sở dữ liệu đặc biệt.
Phương pháp Crawl
Phương pháp Crawl (thu thập thông tin) sẽ có thể hoạt động theo hướng dò tìm, tạo ra được các chỉ mục website trên Internet và lưu vào ở trong hệ thống lưu trữ.
Phương pháp thực hiện này được thực hiện bởi các phần mềm cực kỳ đặc biệt như spider, robot hay Web crawler, với mục đích cập nhật được cơ sở dữ liệu cho các máy tìm kiếm.
Ngoài việc thu thập dữ liệu, phần mềm trên cũng có thể trả về báo cáo của các liên kết bị đào thải. Điều này cũng sẽ giúp máy tìm kiếm có thể dễ dàng sàng lọc cơ sở dữ liệu để nhanh chóng đưa ra kết quả tốt nhất cho người sử dụng khi muốn tìm kiếm thông tin.
Phương pháp Directionary
Phương pháp Directionary hiện nay còn được biết tới là phương pháp tìm theo từng phân lớp. Cách thức hoạt động của các phương pháp này gồm hai bước chính như sau:
- Bước 1: Máy tìm kiếm như thế này sẽ phân lớp sẵn các loại đối tượng và đưa vào các thư mục.
- Bước 2: Người tìm kiếm sẽ có thể đi theo các thư mục lớn ban đầu, vào các hòm thư mục nhỏ (rẽ nhánh) cho tới khi tìm được một trang web ưng ý.
Phương pháp Meta – phương pháp thực hiện lấy dữ liệu từ máy tìm kiếm khác
Để giải thích cho phương pháp Meta của máy tìm kiếm là gì, ta có thể đi tìm hiểu nguyên tắc hoạt động chung của nó. Nguyên tắc chính của các phương pháp Meta là truy tìm thông tin dữ liệu, gửi từ khóa đến tất cả các máy truy tìm khác theo hàng loạt, cùng lúc và thu về tất cả dữ liệu đã có được nhờ vào một loại máy truy tìm ảo không chứa dữ liệu.
Nhờ vào các nguồn thông tin thu được này, thân chủ cũng có thể sử dụng nó để phân tích hoặc xếp hạng lại các tài liệu trên mạng Internet. Phương pháp thực hiện này có ưu điểm tìm ra dữ liệu và trả về các kết quả nhiều và trong thời gian ngắn hơn.
Phương pháp dùng các loại cơ sở dữ liệu đặc biệt
Phương pháp này sẽ là phương pháp có đặc điểm là dữ liệu kiếm ra và thu được sẽ không thực sự tồn tại trên một địa chỉ trang web nào mà nó lại còn tồn tại trong các cơ sở dữ liệu phù hợp của một máy tính hoặc mạng nào đó được sử dụng ở ngay trên internet mà các trang web được cấp phép sử dụng.
Ứng dụng của các phương pháp này là những trang web như thư viện hoặc nghiên cứu khoa học của các khu trường đại học.
Các công cụ máy tìm kiếm hoạt động như thế nào?
Để hiểu thêm về câu hỏi rằng máy tìm kiếm là gì, bài viết tìm hiểu sâu hơn về các thức hoạt động của các loại máy tìm kiếm ngay dưới đây.
Mặc dù hiện nay tồn tại nhiều loại máy tìm kiếm cũng như có sự khác nhau về các thuật toán, nhưng về cơ bản bạn đọc cũng có thể hiểu rằng chúng thường đều hoạt động dựa trên một nguyên lý khá giống nhau bao gồm 3 bước chính:
- Crawling (Thu thập dữ liệu).
- Indexing (Phân loại, sắp xếp lại dữ liệu).
- Retrieval (Truy xuất dữ liệu).
Bước 1: Crawlling (thu thập dữ liệu)
Ở bước đầu tiên, máy tìm kiếm sẽ được lập trình để tạo ra các loại con bot (robot, crawler hay spider) để có thể nhanh chóng truy cập vào những trang web trên Internet. Các con bot như kiểu này hoạt động theo hướng truy xuất các loại dữ liệu trên trang và đi theo những đường link để tới những trang khác liên quan để truy xuất thêm thông tin.
Nhờ đó mà các máy tìm kiếm có thể thu thập được nhiều dữ liệu trên Internet nhất có thể.
Bước 2: Indexing (Phân loại, sắp xếp lại dữ liệu)
Sau khi thực hiện thu thập, dữ liệu được phân loại và sắp xếp ngay lập tức vào các kho lưu trữ. Quá trình này được thực hiện ngay với tốc độ rất nhanh, có thể nói là song song cùng với quá trình thu thập dữ liệu của bot.
Bước 3: Retrieval (Truy xuất các dữ liệu)
Việc truy xuất dữ liệu cũng được diễn ra khi có yêu cầu tra cứu của người dùng. Trước khi có thể hiển thị kết quả, dữ liệu sẽ được sắp xếp lại và cũng hiển thị sao cho gần với mong muốn của người dùng nhất.
Danh sách các hiển thị này được đánh giá qua sự liên quan và cũng như có độ phổ biến của nội dung người dùng tra cứu. Tuy nhiên, với một số các loại máy tìm kiếm khác nhau lại có những thuật toán và các cách thức vận hành khác nhau.
Chính vì vậy, danh sách có thể xuất hiện khi người dùng tìm kiếm thông tin ở ngay trên các loại máy khác nhau có thể sẽ không giống nhau.
Vai trò của máy tìm kiếm
Máy tìm kiểm hiện nay có ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động Marketing Online trong một thời đại số. Trong đó, 2 lĩnh vực hiện đang có mối quan hệ mật thiết với công cụ tìm kiếm là SEO và SEM.
Yếu tố quan trọng nổi bật nhất trong SEO
SEO (Search Engine Optimization) có ý nghĩa là tối ưu hóa công cụ tìm kiếm. Đây cũng chính là quy trình giúp nâng cao thứ hạng website hay ở trên các cụ tìm kiếm (như Google, công cụ Cốc Cốc, Bing) để các người dùng có thể nhìn thấy tiếp cận một cách nhanh chóng hơn.
Có thể nói, công cụ tìm kiếm chính là yếu tố quan trong bậc nhất trong SEO, có các loại máy tìm kiếm là có SEO và các SEOer hoạt động. Nguyên nhân đó chính là bởi phương thức tiếp nhận, sàng lọc và có thể hiển thị dữ liệu của máy tìm kiếm sẽ giúp quyết định trực tiếp thứ hạng website.
Bất cứ một sự thay đổi nào của chúng cũng gây ảnh tới quá trình thực hiện SEO. Website của bạn có thể bất ngờ tăng ngay thứ hạng lên top 1 hiển thị hoặc tụt khỏi 10 trang đầu tiên chính bởi những thay đổi này. Đó cũng là lý do mà rất nhiều SEO-er cảm thấy lo lắng, hồi hộp ngay sau mỗi lần các công cụ này update.
Ảnh hưởng đến SEM
SEM (Search Engine Marketing) có nghĩa là tiếp thị, quảng cáo ở trên công cụ tìm kiếm. Hình thức này sẽ bao gồm SEO và PPC (Pay Per Click – hình thức quảng cáo có trả tiền cho mỗi lượt click). Mục tiêu chính của các SEM là tăng tần suất website để xuất hiện trên trang đầu của công cụ tìm kiếm để có thể thu hút thêm nhiều lượt truy cập vào web.
Công cụ tìm kiếm thường sẽ có ảnh hưởng ít hoặc nhiều tới SEM. Bạn phải nắm rõ các phương thức hoạt động của các công cụ này để giúp được những quảng cáo PPC hiệu quả và tiếp cận ngay được nhiều người dùng hơn. Đồng thời, các chính sách, điều khoản sử dụng là tất cả những yếu tố bạn cần quan tâm. Bởi vì nếu vi phạm quy định, bạn sẽ có thể bị khóa tài khoản quảng cáo và không thể nào thực hiện tiếp thị trên những công cụ này.
Top 5 công cụ tìm kiếm phổ biến nhất trên internet
Dựa trên các định nghĩa máy tìm kiếm là gì và những thông tin có liên quan đến máy tìm kiếm ở trên, sau đây mời bạn đọc cùng tìm hiểu 5 loại máy tìm kiếm phổ biến trên toàn thế giới.
Nhắc tới TOP các công cụ máy tìm kiếm trên Internet, ta sẽ không thể nào bỏ qua được Google. Google luôn giữ vị trí top 1 trong bảng xếp hạng tìm kiếm với độ phổ biến rộng hơn hẳn các công cụ khác.
Với Google, bạn đọc cũng có thể tìm bất cứ thứ gì dưới đa dạng hình thức như là hình ảnh, âm thanh, bản đồ, tin tức,… Google còn là một công cụ nâng cao được mức độ liên quan của từ khoá cực ấn tượng, giúp cho việc tìm kiếm của người dùng được dễ dàng hơn rất nhiều.
Yahoo.com
Yahoo.com chính là những người đi đầu cho việc phát triển công cụ tìm kiếm. Mặc dù hiện đã phải chấp nhận lu mờ trước sự xuất hiện và phát triển cực kỳ vững mạnh của Google nhưng Yahoo vẫn hiên giữ được một vị trí nhất định.
Tới năm 2019 thì Yahoo! Tìm kiếm cũng lại một lần nữa được cung cấp độc quyền bởi ứng dụng Bing. Với nhiều ngôn ngữ hiện đang có sẵn và giao diện quen thuộc, hiện nay thì Yahoo vẫn có mặt ở nhiều nước Châu Á và các nước khác ở trên thế giới nói chung.
Bing
Bing là một công cụ tìm kiếm hiện đại được phát triển bởi Microsoft. Đây cũng là công cụ tìm kiếm có thể hoạt động tốt trên hầu hết các loại trình duyệt. Một số ưu điểm của máy tìm kiếm Bing có thể kể tới như:
- Xử lý được tất cả thông tin không ẩn và thông tin ẩn.
- Không xếp hạng các blog riêng, Bing là công cụ tìm kiếm xếp hạng theo từng độ uy tín, nổi bật của các trang chủ.
- Nền tảng này cũng sẽ có khả năng index các video nổi bật.
Ask.com
Ask.com là một loại công cụ tìm kiếm được thành lập vào năm 1996. Nền tảng tìm kiếm này cho phép người sử dụng đặt và nhận được các câu hỏi với ngôn ngữ tự nhiên. Các đáp án hiện nay được đưa ra tại Ask.com hầu như đều được chọn lọc cực kỳ kỹ lưỡng bởi chính những người dùng khác.
AOL.com
AOL là một nhà cung cấp dịch vụ, thông tin một cách trực tuyến với trụ sở đặt tại Mỹ. Trong các giai đoạn phát triển nhất của mình, AOL hiện đang trở thành nhà cung cấp dịch vụ lớn nhất tại nước Mỹ. Nhờ vào những điều đó, uy tín và ảnh hưởng của AOL hiện ngày càng được củng cố và lan rộng.
Tuy nhiên, với sự cạnh tranh cực kỳ gay gắt như hiện nay, AOL đã khó có thể theo kịp được với những cái tên khác và kéo lại ánh hào quang như trước đây. Dù vậy nhưng vẫn không thể phủ nhận đây vẫn là một trong những cái tên công cụ tìm kiếm được nhiều người Mỹ đang tin tưởng sử dụng.
Hy vọng bài viết trên đây đã giúp cung cấp đầy đủ và chính xác nhất cho câu hỏi máy tìm kiếm là gì và những vấn đề có liên quan đến máy tìm kiếm. Chúc bạn đọc sẽ có thêm nhiều những thông tin bổ ích và cập nhật với các loại máy tìm kiếm phổ biến này.