Mạng máy tính là một thuật ngữ được sử dụng phổ biến, xuất hiện rộng rãi ở hầu hết các lĩnh vực trong đời sống, xã hội. Tuy nhiên thực sự không phải ai cũng thật sự hiểu mạng máy tính là gì? Bài viết này sẽ làm rõ mạng máy tính là gì cũng như các vấn đề khác có liên quan đến mạng máy tính.
Mạng máy tính là gì?
Theo Wikipedia giải thích, mạng máy tính có nghĩa là mạng viễn thông kỹ thuật số, cho phép tất cả các nút mạng thực hiện quyền để chia sẻ tài nguyên. Các loại thiết bị mạng máy tính sẽ thực hiện trao đổi dữ liệu với nhau thông qua các kết nối liên tục giữa các nút mạng được thiết lập qua cáp mạng, cáp quang, wifi…
Nói một cách thực dễ hiểu, mạng máy tính là một hệ thống có từ khoảng 02 máy tính trở lên, được kết nối với nhau qua các loại đường truyền mạng nhằm giúp chia sẻ tài nguyên, trao đổi các dữ liệu giữa các máy tính trong hệ thống dễ dàng hơn mà cũng không cần sử dụng các thiết bị hỗ trợ bên ngoài như thẻ nhớ, USB, CD,…
Mạng máy tính sẽ bao gồm các thành phần chính sau:
- Các thiết bị đầu cuối: Máy tính, các loại điện thoại, máy quét, máy in… các thiết bị này sẽ được kết nối với nhau qua thiết bị kết nối hoặc các môi trường truyền dẫn.
- Môi trường truyền dẫn: Gồm phần lớn các thiết bị kết nối không dây như là bộ truyền tín hiệu, bộ phát sóng, sóng điện từ…
- Thiết bị để kết nối vật lý: Dây nối, modun,…. sẽ được kết nối trực tiếp từ các loại thiết bị đầu cuối này sang thiết bị đầu cuối khác.
- Phần mềm cho phép có thể thực hiện công việc trao đổi thông tin giữa các máy tính: Là những cách ứng dụng, chương trình đã được cài đặt trên các thiết bị đầu cuối và sẽ có chức năng chia sẻ dữ liệu qua các đường truyền không dây.
Những thuật ngữ thường sử dụng trong mạng máy tính
Khi sử dụng các loại mạng máy tính, nếu không phải là dân chuyên nghiệp, sẽ rất khó để hiểu rõ được hết ý nghĩa của các thuật ngữ, các loại từ viết tắt. Dưới đây chính là một số thuật ngữ hay gặp trong mạng máy tính:
| LAN (Local Area Network) | Là loại mạng cục bộ, được cài đặt trong một phạm vi tương đối là nhỏ (trong một phòng, một toà nhà, hoặc là trong phạm vi của một trường học…) |
| Broadcast | Được dùng để có thể mô tả cách thức truyền tin được gửi từ 1 điểm đến với tất cả các điểm khác trong cùng một mạng. |
| DNS (Hệ thống tên miền Domains Name System) | Được sử dụng để có thể chuyển từ tên trạm thành địa chỉ IP. |
| Cookies | Là một file hiện tạm được tự động tạo ra trong máy tính mỗi khi mà người dùng truy cập một trang web nào đó, nó cũng sẽ lưu những thông tin liên quan đến các cá nhân như tài khoản đăng nhập để có thể sử dụng cho lần sau. |
| URL (Uniform Resource Locator) | Là địa chỉ của những nguồn tài nguyên thống nhất của WEB. |
| WWW (World Wide Web) | Là một dịch vụ cực kỳ đặc biệt cung cấp thông tin từ xa trên mạng Internet. Các loại tập tin văn bản được lưu trữ trên máy chủ sẽ có thể cung cấp các thông tin và dẫn đường trên mạng cho phép người sử dụng dễ dàng thực hiện truy cập các tập tin văn bản, đồ họa, âm thanh… |
| HTML (Hypertext Markups Language) | Được dùng để có thể xây dựng và cấu trúc lại các thành phần có trong các Website hoặc ứng dụng, phân chia các loại đoạn văn, heading, links, blockquotes,… |
| Data (Dữ liệu) | Là biểu diễn của thông tin và cũng được thể hiện bằng các tín hiệu (signal) vật lý. |
| Bit | Đơn vị dữ liệu |
| Địa chỉ IP (Interneta Protocol) | Là địa chỉ mạng của các hệ thống trên toàn mạng, còn được gọi như là Logical Address (địa chỉ logic). |
| Địa chỉ MAC | Là địa chỉ MAC hoặc là địa chỉ vật lý xác định mỗi host. Nó sẽ được liên kết với Network Interface Card (NIC). |
Mạng máy tính sẽ hoạt động thế nào?
Sau khi đã hiểu rõ về mạng máy tính là gì, cần tìm hiểu phương thức hoạt động của các loại mạng máy tính. Theo đó, các loại thiết bị chuyên dụng như chuyển mạch, wifi và các điểm truy cập sẽ tạo ra nền tảng cho mạng máy tính.
Sau đó, thiết bị thực hiện chuyển mạch sẽ kết nối và giúp các máy tính, máy in, máy chủ và nhiều loại thiết bị khác được bảo mật nội bộ với các loại mạng trong gia đình hoặc tổ chức. Điểm truy cập là những công tắc kết nối thiết bị với mạng mà không cần sử dụng cáp.
Bộ định tuyến sẽ thực hiện kết nối mạng với các mạng khác và giữ vai trò phân tích dữ liệu đã được gửi qua một mạng, chọn các tuyến đường nhanh và tốt nhất và gửi đến địa chỉ đích. Bộ định tuyến ngoài việc có thể giúp kết nối mạng gia đình và doanh nghiệp của riêng mỗi cá nhân với thế giới bên ngoài còn giúp bảo vệ thông tin khỏi các mối đe dọa bảo mật bên ngoài.
Mạng máy tính hiện đang phát triển ra sao?
Hiện nay, nhiều nhà doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan Nhà nước đang chú ý hướng đến chuyển đối số. Do đó, sự phát triển của mạng máy tính và càng đóng vai trò quan trọng. Một số những loại kiến trúc mạng máy tính đang phát triển phải chú tâm kể đến như:
- Phần mềm tự xác định (SDN): Kiến trúc mạng hiện đang có xu hướng tự lập trình, tự động và thực hiện mở hơn. Trong những loại mạng do phần mềm tự xác định, việc định tuyến lưu lượng đã được điều khiển tập trung thông qua các loại cơ chế dựa trên phần mềm, do đó giúp mạng có thể phản ứng nhanh hơn với các điều kiện thay đổi.
- Dựa trên bộ điều khiển: Bộ điều khiển mạng sẽ có vai trò quan trọng đối với công việc mở rộng và bảo mật mạng, đồng thời cũng đơn giản hóa hoạt động và giúp tổ chức đáp ứng được các yêu cầu kinh doanh thay đổi.
- Tích hợp đa miền: Các loại doanh nghiệp lớn có thể xây dựng các hình thức mạng riêng biệt, các mạng này giao tiếp với nhau và thông qua bộ điều khiển. Các tích hợp liên các mạng hoặc đa miền như vậy thường liên quan đến việc trao đổi được các thông số hoạt động có liên quan để giúp đảm bảo đạt cho các kết quả kinh doanh mong muốn trên các phần miền mạng.
- Dựa trên mục đích (IBN): Việc xây dựng các loại mạng máy tính dựa trên nguyên tắc SDN sẽ không chỉ đem lại tốc độ mà còn thiết lập được một mạng riêng. Qua đó, giúp đạt được cho mình các mục tiêu mong muốn nhờ vào tự động hóa các loại hoạt động một cách rộng rãi, phân tích hiệu suất, xác định được các khu vực có vấn đề, cung cấp bảo mật toàn diện và cũng tích hợp với các quy trình kinh doanh.
- Ảo hóa: Cơ sở mạng vật lý sẽ có thể được phân vùng một cách hợp lý và tạo ra được nhiều mạng “bao phủ”. Mỗi mạng logic này có thể nhanh chóng được điều chỉnh để giúp đáp ứng các yêu cầu riêng cụ thể về bảo mật, chất lượng dịch vụ và cũng như các yêu cầu khác.
Có những loại mạng máy tính nào hiện nay?
Mạng máy tính hiện tại sẽ được phân loại dựa trên 02 tiêu chí: Phân loại theo các chức năng và phân loại theo mô hình kết nối.
Phân loại theo chức năng
Có 03 mô hình mạng máy tính hiện đang được sử dụng phổ biến:
Mô hình mạng ngang hàng
Với mô hình mạng này, tất cả máy tính tham gia đều có vai trò thường tương tự nhau, mỗi máy đều có quyền cung cấp trực tiếp tài nguyên phù hợp của mình đến với các máy tính khác. Đồng thời, bạn cũng có thể sử dụng trực tiếp tài nguyên của các loại máy khác trong hệ thống mạng.
Mô hình khách – chủ
Với mô hình này, sẽ có khoảng 1 – 2 máy được chọn để làm nhiệm vụ thực hiện quản lý và cung cấp các tài nguyên như: Chương trình, thiết bị, cữ liệu… Trong đó, các loại máy tính nhận nhiệm vụ này được coi như là máy chủ còn lại các máy sử dụng được các tài nguyên được cung cấp thì được gọi là máy khách.
Mô hình mạng máy tính phù hợp dựa trên nền website
Người dùng sẽ chỉ cần sử dụng một trình duyệt web bất kỳ và cùng kết nối với Internet là đã có thể chia sẻ mọi dữ liệu hoặc là xem phim, gửi tin nhắn,…
Phân loại theo các mô hình kết nối
Mạng LAN (mạng cục bộ)
Là một loại mạng được kết nối với các máy tính ở trong phạm nhỏ như: Văn phòng, phòng ngủ,… Để có thể kết nối được với mạng LAN thì nhiều người dùng phải đạt đủ những yêu cầu mà mạng đưa ra bao gồm:
- Card giao tiếp qua mạng (NIC);
- Thiết bị truyền (có dây hoặc là không dây).
Mạng WAN (mạng diện rộng)
Là loại mạng thực hiện kết nối các máy tính có khoảng cách xa với nhau, trong một phạm vi rộng như: Trong thành phố hay là trong một quốc gia… Các mạng LAN thường sẽ được kết nối với nhau bằng cách sử dụng các đường dây của nhà cung cấp cho dịch vụ truyền tải cộng đồng.
Hiểu một cách đơn giản thì khi hai hay nhiều LAN kết nối với nhau ta sẽ tạo ra được mạng WAN và mạng WAN lớn nhất được thế giới công nhận phổ biến hiện nay đó mạng Internet.
Mạng MAN
Hay còn gọi là mạng đô thị được liên kết từ nhiều mạng LAN qua dây cáp, các phương tiện để truyền dẫn khác,… Đây là loại mạng có khả năng giúp kết nối trong phạm vi lớn như trong một thị trấn, thành phố, các tỉnh, được liên kết từ nhiều mạng LAN thông qua các dây cáp, các phương tiện truyền dẫn khác.
Mô hình mạng MAN thường sẽ được dùng chủ yếu cho đối tượng là tổ chức, doanh nghiệp qua nhiều chi nhánh, nhiều bộ phận kết nối với nhau.
Mạng Intranet
Đây chính là loại mạng nội bộ mở rộng, theo đó người dùng ở bên trong có thể tìm thấy tất cả thông tin về nguồn lực phù hợp của mình mà không cần đến công ty bên ngoài. Đặc biệt, trang mạng INTRANET bao gồm các mạng như: Mạng LAN, WAN, MAN.
Mạng SAN
Mạng máy tính sẽ đem lại những lợi ích gì?
Với những thông tin đã nêu trên, bạn đọc đã phần nào nắm rõ mạng máy tính là gì cũng như về cơ chế hoạt động, phân loại mạng máy tính. Dưới đây sẽ là một số lợi ích nổi bật của mạng máy tính mang lại đối với đời sống con người và hoạt động của các doanh nghiệp.
Lợi ích đối với đời sống của con người
Không thể phủ nhận được rằng, mạng máy tính đã đem lại nhiều lợi ích riêng đáng kể đối với đời sống của con người. Nhờ có các loại mạng máy tính, con người có thể kết nối với nhau ở bất cứ một nơi đâu và trong mọi hoàn cảnh. Theo đó, các tiện ích ví dụ như trò chuyện trực tuyến, gửi tin điện tử, tra cứu các thông tin cũng dần trở nên phổ biến và đa dạng hơn.
Bên cạnh đó, công nghệ hiện đang ngày càng đổi mới đã tạo điều kiện cho con người sẽ kết nối điện thoại với mạng máy tính, qua đó dễ dàng thực hiện trao đổi thông tin, cập nhật tin tức hàng ngày và cũng có thể làm việc ở bất cứ đâu.
Lợi ích đối với tất cả các doanh nghiệp
Đối với nhiều các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, mạng máy tính lại đóng vai trò vô cùng quan trọng, có thể kể đến một số các lợi ích của mạng máy tính đối với sự vận hành phù hợp của doanh nghiệp như:
- Góp phần giúp có thể doanh nghiệp phát triển, cho phép lưu trữ dữ liệu kinh doanh cực kỳ quan trọng ở một vị trí tập trung, đồng thời sẽ cho phép các máy tính khác nhau trong mạng để truy xuất dữ liệu từ vị trí chính.
- Cho phép các nhân viên chia sẻ ý tưởng dễ dàng hơn và hoạt động được hiệu quả hơn, làm tăng năng suất công việc và cũng tạo thêm doanh thu cho công ty. Đặc biệt, mạng máy tính sẽ có thể giúp các công ty quảng cáo, giới thiệu và cung cấp sản phẩm của chính họ cho ra ngoài phạm vị rộng.
- Giúp cho những người quản lý và điều hành doanh nghiệp hoàn toàn có thể quản trị các nhân viên cấp dưới và giám sát việc làm một cách thật chặt chẽ, hiệu quả hơn..
- Mạng máy tính sẽ cho phép san sẻ tài nguyên qua các thiết bị như là máy in, máy scan, máy photocopy hay máy quét… Điều này việc giúp tiết kiệm chi phí, thời hạn cũng như sức lực lao động trong khi phải lặp đi lặp lại một thao tác trên quá nhiều trên máy tính .
Ngoài ra, lợi ích riêng của mạng máy tính còn nằm ở chỗ chỉ cho phép san sẻ các loại liên kết một Internet duy nhất, điều này giúp doanh nghiệp sẽ hoàn toàn có thể nâng cao bảo mật thông tin mạng cũng như là giảm thiểu tối đa rủi ro đáng tiếc nếu như bí mật về kinh doanh bị lộ ra ngoài…
Một số quy định pháp luật liên quan đến sử dụng mạng máy tính
Không thể phủ nhận rằng những ảnh hưởng tích cực mà mạng máy tính đem lại trong cuộc sống con người, tuy nhiên lại có không ít các đối tượng lợi dụng sự phát triển của mạng máy tính và nhu cầu sử dụng mạng của người dân để thực hiện các hành vi có vi phạm pháp luật. Dưới đây là một số tội phạm có liên quan đến sử dụng mạng máy tính.
Theo quy định tại Điều 287 của Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017, hành vi cản trở hoặc là gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính sẽ được hiểu là hành vi:
- Tự ý xóa, làm tổn hại hoặc là làm thay đổi phần mềm, dữ liệu điện tử hoặc ngăn chặn một cách trái phép việc truyền tải dữ liệu của mạng máy tính, các mạng viễn thông, phương tiện điện tử; hoặc
- Có hành vi khác gây cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của các mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử.
Theo đó, người đang thực hiện một trong các hành vi trên có thể bị xử lý về hình sự về Tội cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính nếu như phạm tội thuộc một trong các trường hợp:
- Thu lợi bất chính khoảng từ 50 – dưới 200 triệu đồng;
- Gây thiệt hại khoảng từ 100 – dưới 500 triệu đồng;
- Làm tê liệt, gián đoạn, làm ngưng trệ hoạt động của mạng máy tính, mạng của viễn thông, phương tiện điện tử từ 30 phút – dưới 24 giờ hoặc là từ 03 lần – dưới 10 lần trong thời gian 24 giờ;
- Làm đình trệ các hoạt động của cơ quan, tổ chức từ 24 giờ – dưới 72 giờ;
- Đã bị xử phạt vi phạm trước hành chính về hành vi này hoặc là đã bị kết án về tội này, chưa được xóa các án tích mà còn vi phạm.
Theo đó, các mức phạt thấp nhất của Tội này là bị phạt tiền từ 30 – 200 triệu đồng hoặc là phạt tù từ 06 tháng – 03 năm. Mức phạt tù cao nhất sẽ là từ 07 – 12 năm nếu phạm tội thuộc một trong các thời gian trường hợp:
- Đối với hệ thống dữ liệu nào thuộc bí mật nhà nước; hệ thống thông tin phục vụ cho quốc phòng, an ninh;
- Đối với cơ sở hạ tầng các thông tin quốc gia; hệ thống thông tin điều hành lưới về điện quốc gia; hệ thống thông tin tài chính, ngân hàng; các hệ thống thông tin điều khiển giao thông;
- Thu lợi bất chính khoảng từ 01 tỷ đồng trở lên;
- Gây thiệt hại trong từ 1,5 tỷ đồng trở lên;
- Làm tê liệt, gián đoạn, làm ngưng trệ hoạt động của mạng về máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử 168 giờ trở lên hoặc khoảng 50 lần trở lên trong thời gian 24 giờ;
- Làm đình trệ các hoạt động của cơ quan, tổ chức 168 giờ trở lên.
Trên đây là các tội có liên quan đến hành vi sử dụng mạng máy tính phổ biến, ngoài ra thì Bộ luật Hình sự còn quy định một số tội khác như: Tội gây phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của các mạng máy tính; Tội cản trở hoặc gây rối loạn các hoạt động của mạng máy tính; Tội đưa hoặc sử dụng trái phép các thông tin mạng máy tính…
Hi vọng bài viết trên đã cung cấp đến cho các bạn đọc đầy đủ thông tin về mạng máy tính là gì và những điều cần biết khi sử dụng mạng máy tính. Chúc bạn ứng dụng được hiệu quả nhất những kiến thức trên vào cuộc sống và công việc.